FraktallarMandelbrot Seti
Önceki bölümlerde gördüğümüz tüm fraktallar yineleme adımları kullanılarak oluşturulur: belirli bir desenle başlayıp sonra tekrar tekrar yinelersiniz.
Bu, matematikte daha önce gördüğünüz başka bir konsepte benzer:
Örnek olarak
Sonuç dizisinin
Şimdiye kadar yeni bir şey öğrenmedik. Ancak, yaklaşık bir asır önce, matematikçiler gerçek sayı doğrusu yerine
Julia Setleri
Öncekiyle aynı diziyi kullanalım,
Gördüğünüz gibi, dizi
Şimdi işleri biraz daha zorlaştıralım. Önceki sayının sadece karesini almak yerine, her seferinde sabit bir c sayısı ekleyelim (c herhangi bir karmaşık sayı olabilir). Başka bir deyişle,
Bu şemada,
Bazı durumlarda, dizi tek bir noktaya yaklaşmaz - bunun yerine üçgen gibi birden çok noktadan oluşan bir döngüye ulaşır. Bu döngüler yörüngeler olarak adlandırılmaktadır.
Mavi renkli noktalar, karşılık gelen dizinin yakınsadığı veya yörüngeye sahip olduğu anlamına gelir (bunun sınırlı olduğunu söyleriz). Beyaz kalan noktalara karşılık gelen dizinin ıraksadığı anlamına gelir: sınırlandırılmaz ve sonsuza gider.
Sayılarda renklendirmeyle oluşan bu farklı şekillere
O zamanlar, Julia Kümelerinin gerçekte neye benzediğini görselleştirmeye yardımcı olacak bilgisayarlar yoktu. Julia ve Fatou gibi matematikçiler onlar hakkında sadece matematiksel olarak akıl yürütebildiler ve ancak nasıl göründüklerine dair kaba, elle çizilmiş eskizler gördüler.
Bugün böyle bir sorunumuz yok - aşağıdaki resimlerin hepsi farklı Julia setlerine ait. Farklı renkler, bu noktalardaki dizinin ne kadar çabuk saptığını gösterir:
Mandelbrot Seti
Farklı Julia setlerini oluştururken, her dizinin ıraksadığı ve tüm karmaşık düzlemin beyaz kaldığı bazı c değerleri olduğunu fark etmiş olabilirsiniz. Julia ve Fatou'dan birkaç on yıl sonra, yeni nesil matematikçiler bu beyaz alanların nasıl göründüğünü anlamaya çalıştı.
Önceki örnekte,
Bir kez daha, dizilerin sınırlı kaldığı bölgeyi ortaya çıkarmak için karmaşık düzlem üzerinde boyayın. Hangi şekillerin görünmesini bekliyorsunuz?
Bu fraktal,
Birkaç yıl sonra,
Tüm fraktallar gibi Mandelbrot setini sonsuza dek “yakınlaştırabiliriz” ve her ölçekte yeni desenler bulabiliriz. Burada Mandelbrot setinin Denizatı vadisi olarak adlandırılan bir parçasını yakınlaştırabilirsiniz. Siyah noktalar, dizinin sınırlı olduğu Mandelbrot kümesinin_ içinde _yer almaktadır. Renkli noktalar, dizinin ıraksadığı [Mandelbrot kümesinin _dışındadır ve farklı renkler ne kadar hızlı sonsuzluğa gittiğini_gösterir:
Bu kaydırma çizgisini kullanarak, 27 ayrı resimden oluşan bu seride 14 katrilyonu veya
c değerini Mandelbrot setinin etrafında hareket ettirdikçe, ilginç bir özellik fark edebilirsiniz:
- Mandelbrot setinin [ana gövdesi içerisindeki tüm
tek bir noktaya yakınsar. - Üstteki büyük ampul içindeki diziler,
noktadan oluşan . - Küçük ampulün içindeki diziler
uzunluğunda yörüngelere sahiptir.
Her ampul farklı boyutta bir yörüngeye sahiptir, daha küçük ampuller yörüngelerinde daha fazla noktaya sahiptir. Bu yörüngelerin büyüklüğü, Kaos teorisinde önemli bir kavram olan Lojistik Harita ile yakından ilişkilidir.
Bernoit Mandelbrot hayatının çoğunu fraktalların yanı sıra matematikteki pürüzlülük ve kendine benzerlik kavramlarına adadı. Çalışmalarının fizik, meteoroloji, nöroloji, ekonomi, jeoloji, mühendislik, bilgisayar bilimi ve diğer birçok alanda uygulamaları oldu.
1985 yılında Mandelbrot seti Scientific American dergisinin kapağında yer aldı ve o zamandan beri dünyanın en tanınmış matematik simgelerinden biri haline geldi. Tişörtlerde, müzik videolarında ve ekran koruyucu olarak sık sık karşımıza çıkan Mandelbrot Kümesi birçok popüler kitap ve filmde de referans alınmıştır.