Dili değiştir

Englishعربى中文DeutschEspañolFrançaisहिन्दीHrvatskiItaliano日本語PortuguêsRomânăРусскийSvenskaTürkçeTiếng Việt

Mathigon'da oturum açın

ya da

Yeni hesap     Şifreyi yenile     

Dönüşümler ve SimetriPlanets

Şimdiye kadar gördüğümüz simetrilerin hepsi bir anlamda _görsel_di: şekiller, resimler ya da örüntüler. Aslında simetri çok daha derin bir kavram: değişime duyarsızlık.

Örneğin, portakal suyu sevginiz elma suyu sevginiz kadarsa, o zaman tercihiniz elmalar ile prtakalları değiştiren dönüşüm altında ‘simetrik’tir.

1915 yılında Alman matematikçi Emmy Noether, benzer bir durumun doğa kanunları için de geçerli olduğunu gözlemledi.

Örneğin deneyimlerimiz bize fizik yasalarının evrenin her yerinde aynı olduğunu söylüyor. Bir deneyi Londra’da mı, New York’ta mı yoksa Mars’ta mı yaptığımız hiç fark etmez; fizik yasaları hep aynı şekilde işler. Bir bakıma, fizik yasalarının vardır.

Benzer şeklide, bir deneyi yaparken kuzeye mi, güneye mi, doğuya mı yoksa batıya mı baktığımız fark etmez: doğa kanunlarının vardır.

Son olarak bir deneyi bugün mü, yarın mı yoksa bir yıl sonra mı yapacağımız fark etmez. Doğa kanunlarının “zaman simetrisi” vardır.

F =GMmr2 F =GMmr2
Dersin TamamıSonraki adım